Những người muôn năm cũ

Truyện ngắn của Nguyễn Huy Thiệp

 “Những người muôn năm củ

Hồn ở đâu bây giờ..."

(Thơ Vũ Đình Liên)

Cách đây hơn 30 năm tôi dạy học ở Bâm là một xóm núi khỉ ho cò gáy ở tỉnh N. cách xa Thủ đô vài trăm cây số. Hồi ấy, tôi 20 tuổi vừa mới tốt nghiệp ra trường tâm hồn còn rất ngây thơ.

Bạn đồng nghiệp cùng phòng với tôi là Doanh, giáo viên dạy Toán. Doanh lớn gấp đôi tuổi tôi, anh từng có vợ và con.

Doanh nói:

- Tôi là một giáo viên bị kỷ luật nên mới bị đày đọa lên đây. Còn cậu, nghiệp chướng gì mà cậu cũng phải rút vào xó này?

Tôi nói với Doanh rằng tôi tình nguyện lên miền núi dạy học rằng đó là nhiệt tình của tuổi trẻ, rằng...

- Hiểu rồi - Doanh cười - Cậu đã nuốt trọn gói thuốc đắng của nền giáo dục nhà trường. Thanh niên là vậy! Răng các cậu rất khỏe, các cậu có thể nhai vỡ cả sỏi.

Tôi hỏi Doanh xem anh bị kỷ luật gì. Doanh nói:

- Chẳng qua là chuyện sướng con cu, mù con mắt. Tôi không nghĩ là tôi sai lầm.

Tôi không hỏi gì thêm chuyện đó nhưng về sau chính Doanh đã bô bô kể lại. Đấy là một chuyện cũng khá nực cười (nhìn chung, tất cả những chuyện trai gái đều nực cười).

Trường tôi và Doanh dạy học là môt trường Bổ túc văn hóa được tổ chức có phần lỏng lẻo và lượm thượm. Hiệu trưởng là một sĩ quan quân đội chuyển ngành tên là An, tính tình nghiêm khắc và cô độc, rất thích vào rừng săn bắn. Bà vợ của ông An nấu cơm cho "hội đồng giáo viên" gồm có bốn người: ngoài tôi và Doanh còn có hai giáo viên người Thái đều có vợ con trong bản, thường mỗi tuần họ chỉ ăn cơm ở trường có ba bữa trưa là những hôm họ có những giờ dạy học buổi chiều. Học viên đến học ở trường là những người ở lâm trường và nông trường trồng chè. Họ có hơn ba chục người chia làm hai lớp. Chúng tôi phải làm sao trong hai năm trời nhồi nhét cho họ có những kiến thức cơ bản của chương trình phổ thông trung học, sau đó cấp cho họ một văn bằng tốt nghiệp.

- Tất cả nền giáo dục của chúng ta - Doanh nói - là nhắm làm sao chứng tỏ mọi sự có lý. Các chứng minh hình học, các quy tắc vật lý, các bài học lịch sữ... tất cả đều nhằm mục đích khiến cho người ta tưởng bở rằng mọi người đang sống trong một thế giới có trật tự tổ chức hoàn hảo. Tất cả đều láo khoét, vô lý! Thực ra toàn bộ thế giới được xây dựng trên sự ngẫu nhiên lộn xộn không có quy tắc nào cả. Con người vốn dĩ yếu đuối, họ tự phỉnh mình bằng những lập luận có lý để có ảo tưởng tự tin hòng sống qua kiếp người gian khổ trầm luân.

Bà Hinh, vợ ông An nói:

- Dào ôi, cậu Thiềm (Thiềm là tên tôi) xin cậu bịt tai lại! Cậu đừng nghe cái tên lang sói ấy, nó chẳng có lương tâm gì đâu! Cậu cứ dạy tốt vào cho tôi!

Doanh bảo:

- Dạy tốt! Cậu có nghe con mẹ mù chữ này nói gì không? Dạy tốt cho ai cơ? Cái lũ ngốc đến đây học, cứ tưởng thứ họ học là văn hoá, là ánh sáng, có nó thì mọi việc sẽ tốt đẹp hơn... Họ học những thứ chẳng để làm gì. Cậu hãy hình dung bà vợ ông An đây, bà ta sẽ lương thiện và nấu ăn ngon khi còn mù chữ... Còn nếu được học hành, tôi xin thề với cậu là đừng hòng bà ta chịu làm như thế, bà ta sẽ để mặc chúng ta chết đói.

Bà Hinh bảo:

- Không có chuyện ấy đâu nhé! Tôi chỉ biết phục vụ chồng con và nấu cơm với chăm sóc cho các cậu thôi! Nghề của tôi mà!

Doanh bảo:

- Thật là ngu hết chỗ nói! Con mẹ này hạnh phúc trong sự tăm tối. Bà ta lương thiện trong đêm đen.

Do thiếu giáo viên, tôi gần như phải dạy tất cả các môn. Tôi phải tự học và việc soạn các bài giảng đã chiếm khá nhiều thì giờ của tôi. Còn Doanh, anh chẳng bao giờ soạn các bài giảng của mình. Tuy nhiên, tôi để ý thấy học viên đều rất sợ anh và họ cũng thích khi anh lên lớp.

Doanh bảo:

- Tôi nói với họ rằng các anh chẳng cần đại số với hình học làm gì. Có dạy các anh cũng không hiểu nổi. Bản thân tôi, tôi cũng chẳng hiểu quái gì. Nhưng tôi luôn kể chuyện người ra đã làm ra đại số và hình học thế nào. Tôi kể về Pi-ta-go và Ơ-clít. Tất cả lũ ngốc ấy đều nghĩ rằng nếu có cơ hội thì chúng sẽ biến thành Pi-ta-go hay Ơ-clít hết.

Doanh bảo:

- Học vấn có điều nguy là khiến người ta có ảo tưởng thay đổi bản thân và hoàn cảnh là điều vốn dĩ không bao giờ làm được. Trên thực tế người ra chỉ chuyển dịch từ một hoàn cảnh thối tha này sang một hoàn cảnh thối tha khác mà thôi... Ở yên một nơi thì ít bi kịch đau khổ.

Ông An hiệu trưởng gần như không tham gia vào chuyện của chúng tôi. Bà vợ ông nói:

- Dào ôi... cái lão ấy nào có biết gì... Nghề của lão ấy là giết người, bây giờ chuyển ngành rồi thì đi săn chim bắt thú... cũng may là lão ấy không bao giờ bắn trúng được một con gì...

Tuy nhiên có một lần ông An bắn chết được một con khỉ nặng chừng tám cân, ông bắn được vì nó đã què sẵn. Bà Hinh xót xa:

- Trời ơi... Nó hệt như đứa bé con hai tuổi. Đồ bất nhân! Sao lại đi bắn nó kia chứ... Trông hai con mắt của nó đang mở thô lố ra kìa!

Bà Hinh nhất định không cho làm thịt mà phải mang chôn con khỉ. Ông An không biết phải làm thế nào.

- Phải làm thế nào? - Doanh bảo - chúng ta mang nó vào rừng. Tôi sẽ cử hai đứa học trò nghỉ học nấu nướng cho chúng ta ăn.

Bà Hinh bảo chồng:

- Nếu ông ăn thịt nó thì ông cút ngay đi! Ắn thịt nó có khác gì ăn thịt người. Chỉ có loài cầm thú mới ăn như thế...

Doanh bảo:

- Các bậc vua chúa và thủ trưởng như Tề Hoàn Công hay Tấn Văn Công ngày xưa cũng ăn thịt người... Chẳng hề gì! Còn ông An, ông không ăn thì cũng chẳng đáng là người đi săn, cũng chẳng đáng là thủ trưởng nữa...

Món thịt khỉ được nấu như món thịt chó nhựa mận. Thịt khỉ rất ngọt nhưng vị khá tanh. Chúng tôi phải ăn bốc trong rừng vì bà Hinh nhất định không cho mượn bát đũa... Ông An uống rượu, trở nên vui vẻ, kể chuyện bắn con khỉ như bắn một tên thổ phỉ:

- Nó rất cáo gìa" ông An nhắc đi nhắc lại, "Nó là khỉ nhưng rất cáo già!

Doanh bảo:

- Thế thì gọi nó là đồ khỉ cáo già!

Ông An cười ngất gật đầu. Nụ cười của người say rượu thật sảng khoái vô tư!

Thường dịp mưa xuân, bà Hinh hay bắt chúng tôi đi đào măng về để trữ thức ăn. Măng tươi luộc lên trắng ngần, nấu thành món canh với nước luộc gà, cho vào một ít hành hoa, mỡ gà nổi lên nhấp nhánh như những ngôi sao nhỏ nhiều cánh màu vàng chanh. Bà Hinh còn tích măng khô để dịp nghỉ phép bọn chúng tôi mang về làm quà.

Doanh bảo:

- Cái thứ quà măng khô với mấy cái lông nhím, lông gà rừng nó gây ảo tưởng cho gia đình tôi tưởng rằng tôi đang sống ở trong xứ sở thần tiên chứ không phải ở trong địa ngục.

Bà Hinh bảo:

- Nếu thế thì cậu đừng mang về nữa.

Tuy nói thế nhưng khi Doanh về phép bà Hinh vẫn cho măng và Doanh cũng vẫn nhận.

- Chúng ta phải luôn luôn đầu hàng hoàn cảnh và phong tục - Doanh bảo - Như thế để chứng tỏ ta có giáo dục, có văn hóa, có tâm. Khốn nạn thật! Sao mà tôi ước ao có được sức mạnh của con đười ươi sống đơn độc trong hang núi kia!.

Trên hang núi gần trường có một con đười ươi đực, nặng phải tới gần trăm cân. Những hôm nắng, nó ra ngoài cửa hang phơi nắng. Chiều tối đến, nó hú lên những tiếng hú âm thầm man rợ y hệt như tiếng người. Chúng tôi đã nhiều lần trông thấy nó đứng trên mỏm núi nhìn xuống sân trường và làm những cử chỉ rất tục tĩu.

- Đấy là một cách nó bình luận về nền giáo dục của chúng ta - Doanh bảo, - Tôi thấy nó có lý.

Ông An bực mình:

- Cậu Doanh! Sao cậu lại nói thế? Người ta vẫn nhốt vào tù những thằng nói nhăng như cậu.

Doanh bảo:

- Thì chúng ta vẫn sống cùng nhau đấy thôi!.

Ông An bảo tôi:

- Cậu Thiềm! Cậu phải biết cách tự bảo vệ mình. Còn thằng Doanh, tôi thấy nó nham hiểm thế nào... Cái câu "chúng ta vẫn sống cùng nhau" là có ý gì?.

Bà Hinh bảo:

- Còn ý gì nữa? Tức là nó bảo chúng ta cũng đang ở tù, thế là "sống cùng nhau" chứ gì?.

Vợ chồng ông An có cô con gái tên là Xuân đang học Đại học ở tận dưới xuôi, mùa hè thường ghé về nhà. Khi cô về, không khí ở chỗ chúng tôi như thay đổi hẳn. Khi cô đi, tất cả trở nên thẫn thờ, sự hiu quạnh buồn tẻ trước đây không ai nhận thấy bây giờ bỗng nhiên biểu hiện ra rõ ràng quá, cay đắng quá!

- Cái ghế này con bé Xuân nhà tôi hôm trước vẫn ngồi - Bà Hinh nói với chúng tôi - Xin các cậu đừng để dây nhọ nồi vào đấy! Cậu Thiềm, cậu có thấy mỗi lần con bé về nó lại xinh hơn ra không?

Doanh bảo:

- Nó càng ngày càng có vẻ khiêu dâm hơn thì có! Đấy là kết quả của việc tiếp thu văn minh đô thị. Bà mẹ tội nghiệp ạ, bà đang mất dần con gái bà đấy! Học vấn và tiện nghi sẽ làm móng vuốt của nó sắc nhọn ra, nước bọt của nó biến thành thuốc độc, tâm hồn của nó giăng như lưới nhện... Tôi thích cái bàn tay hái chè của nó ngày xưa, móng tay trụi thùi lụi, các ngón tay mòn đi chỉ bằng một phần ba ngón tay người thường, dưới lớp da "trần bì" khá dày của nó có rất nhiều lương tâm với lòng chẳng nỡ, còn bây giờ không cẩn thận là toàn vi trùng...

Bà Hinh tức điên lên:

- Đồ đểu! Tại sao miệng lưỡi mày độc ác thế hả Doanh?

Doanh bảo:

- Thôi thôi! Tôi không nói nữa. Chân lý bao giờ cũng trắng trợn nên khó nghe... Ừ thì con bà xinh, ừ thì con bà đẹp...

Bà Hinh bảo:

- Chứ không à? Cứ trông dáng đi của nó xem có kiêu sa không nào... Nó học ở thành phố là tốn kém lắm, tôi cho nó bao nhiêu tiền tôi cũng chẳng tiếc...

Bà Hinh nhớ con đến ngơ ngẩn người, như mất cả hồn, không để ý nên bữa ấy nấu cơm sống. Ông An bỏ cơm xách súng vào rừng đi săn.

Bà Hinh hỏi tôi:

- Cậu Thiềm! Cậu có thấy con bé nhà tôi thông minh không?

Doanh bảo:

- Đàn bà mà thông minh sẽ khó lấy chồng mà lấy chồng thì khó hạnh phúc..

Bà Hinh bảo:

- Chỉ mong nó được yên ổn..

Doanh bảo:

- Đấy đấy! Cái đấy mới cần! Yên ổn thì chẳng cần thông minh làm gì... Thế lần này nó đi, ông bà cho nó được bao nhiêu tiền?

Bà Hinh bảo:

- Có bao nhiêu tiền đưa cho nó hết nhưng chị chàng có vẻ không được bằng lòng... Bố mẹ nghèo thì con cái cũng bị thiệt thòi có phải không nào?

Doanh bảo riêng tôi:

- Tội nghiệp bà mẹ thực thà! Cậu có để ý đôi mắt trắng dã của con bé ấy không! Cô công chúa Lọ Lem này là người quyết liệt lắm đây! Cứ chờ đấy rồi nó báo hiếu!.

Cuộc sống ở xóm núi hẻo lánh trôi đi đơn điệu, buồn tẻ. Khi chiều về, tiếng mõ trâu lốc cốc khua vang ở dưới chân núi xa xôi, lẫn lộn với khói lam chiều, rồi chìm lịm đi ở cuối vực sâu cùng với bóng tối lúc đầu còn rón rén ở những bụi cây lúp xúp màu tím nhạt, rồi lảng vảng chuyển sang màu xám tro viền trên các ngọn cây cao, rồi cuối cùng phũ phàng đen kịt trùm lên toàn bộ núi rừng. Tiếng chim xao xác gọi đàn. Con đười ươi lại hú lên thê thảm, cứ ba tiếng một, ba tiếng một cho đến lúc chẳng có tiếng nào.

Tôi và Doanh ngồi ăn cơm âm thầm trong bóng tối. Cả hai chả nói năng gì. Bà Hinh ngồi bên bếp lửa khe khẽ hát bài hát ru con:

"À ơi... cầu tre lắc lẻo khó đi...

Ví dầu...

Mẹ đưa con đi trường học... Ẩu ơ...

Mẹ đi trường đời..."

Doanh nói:

- Này Thiềm! Cậu thử nghĩ câu mẹ đi trường đời nó có vẻ khuất tất tái tê thế nào đấy không? Cái "trường đời" của người đàn bà nó ỡm ờ mù mịt vô cùng... Bà mẹ trẻ hát ru ở đây có vẻ học nhiều ở nơi chợ búa, bến xe, nhà hàng... ở giảng đường này, các bậc giáo sư dạy dỗ cho bà mẹ trẻ những chân lý gì không biết?

Cơm xong, tôi và Doanh lầm lũi đi về phòng nghỉ. Căn phòng rộng 12 mét vuông, cửa ở giữa, hai bên kê hai cái giường nhỏ, đầu giường mỗi người có một cái tủ đựng sách vở, quần áo. Những hôm rét quá, giữa nhà chúng tôi đốt một đống lửa, ấm thì ấm thật nhưng khói không sao ngủ được, thế là đến nữa đêm lại phải thức dậy để rút củi đi. Khoảng tháng mười một là mùa sương muối, khí hậu ban ngày khô hanh rất khó chịu nhưng ban đêm buốt giá vô cùng. Sáng ngủ dậy, sương muối đọng li ti trắng xóa ở trên mặt cỏ xác xơ. Sương muối làm chết nhiều cây, đến ngay cả những cây chuối xum xuê cũng khô hết lá. Những thứ rau trồng trong vườn cũng chết lụi cả, chỉ trừ có loại rau cải Mèo là thứ rau đặc biệt của người H'mông trồng là còn sống sót nhưng phải tưới nước liên tục và che chắn suốt cả đêm ngày. Nhiều đêm chúng tôi bỗng choàng tỉnh dậy vì nghe thấy tiếng nổ lép bép râm ran như trời đang sụp. Chạy bổ ra ngoài, nhìn lên lưng núi thấy một vệt lửa chạy dài đang cháy rừng rực. Ánh lửa trên núi hắt xuống khuôn mặt của mấy giáo viên chúng tôi, trông ai cũng thấy hốc hác đăm chiêu. Không nói ra, chúng tôi đều biết khi đã cháy rừng ở đây nghĩa là vô phương cứu chữa. Sợ nhất khi những tàn lửa trên rừng gặp gió bốc cao rơi xuống trường học. Như thế nghĩa là mất hết, ngày mai sẽ không còn gì! Tất cả sẽ trần thùi lụi.

Mùa mưa trong năm thường vào hai dịp. "Mưa chiêm" là khoảng tháng Tư khi trời bắt đầu vào hạ. Mây đen kéo đến từ cuối chân trời, sấm sét rền vang đến suốt mấy tiếng đồng hồ, gió thổi chồn cuộn biến thành những cơn lốc, cuốn đầy bụi rác. Thế là mưa! Mưa rào ào ào trút xuống, thoắt cái vừa đến lại đi ngay! Rồi nắng lên, rồi nắng chói chang, rồi nắng cứ liên miên đến vài ba tháng. Những con lợn thả rông uể oải đi tìm chỗ râm mát nằm thở phì phò. Sang tháng Bảy, tháng Tám mới là "mưa mùa", mới vào mùa mưa chính thức. Mưa như dập như vùi, dai dẳng, mưa như điên như cuồng, như tra tấn. Nước lũ đổ về cuồn cuộn, cuốn trôi đất cát, trôi cả nhà cửa. Những con rắn, con trăn đi tìm chỗ tránh mưa, nhiều khi rúc cả vào chăn màn, vào tủ đựng quần áo. Mùa mưa kéo dài đến khoảng tháng Chín. Rồi mãi sang Xuân mới lại có mưa...

Có một năm cũng vào mùa mưa thì xảy ra một chuyện thế này.

Hôm ấy khoảng 5 giờ chiều, anh Thanh là một trong hai giáo viên người Thái hớt hải chạy đến, người ướt như chuột lột. Anh Thanh nhờ chúng tôi giúp anh đưa người vợ đang đau đẻ đến ngay bệnh viện.

Chúng tôi hỏi ra mới biết ở đây có tục vẫn để cho người phụ nữ đẻ một mình. Sắp đến ngày đẻ, người ta dựng một cái lán nhỏ ở một góc vườn hay ở trong rừng rồi để người phụ nữ chui vào đấy, tự mình làm lấy mọi việc. Phụ nữ vẫn thường đẻ đứng chứ không đẻ nằm, người nào sức yếu có khi băng huyết dẫn đến chết người.

Chúng tôi nghe nói mà rùng cả mình, lạnh toát cả người. Bệnh viện cách chỗ chúng tôi hơn 40 cây số. Vợ anh Thanh vào lán đẻ đã hơn 5 tiếng đồng hồ. Chúng tôi bàn nhau sẽ đưa chị đến lâm trường gần đó nhờ họ giúp đỡ.

Khi chúng tôi đến nơi thì mưa rất to. Nước lênh láng xung quanh cái lán đỏ ngầu. Chị vợ anh Thanh đã lịm đi bất tỉnh. Chúng tôi khênh chị đi nhưng những người nhà anh Thanh giữ lại không nghe. Ông An vác súng ra chĩa vào họ, ông bắn nhưng như thường lệ đạn vọt lên trời... Ầy thế mà chị vợ anh Thanh cũng sống, sinh con ra "mẹ tròn con vuông"... Thằng bé về sau đã được đặt tên là May để kỷ niệm lần sinh nở man rợ đó.

- Trong hoàn cảnh tự nhiên" Doanh nói, "mọi sự vẫn được tự nhiên chọn lọc kỹ càng, sức đề kháng trong tự nhiên rất lớn. Sống trong tăm tối và hiểm nguy, chúng ta vẫn sống như vậy nhưng có người ý thức được mà thôi. Nhưng kiểu gì kết cục vẫn như nhau cả: tức là cái chết sẽ đến sớm hay muộn với mỗi một người. Vẫn là cái chết trắng trợn, phũ phàng không ai tránh được!

Tôi cũng không nhớ với sức mạnh nào, với thói quen và sự chịu đựng nào (có lẽ chỉ là thói quen và sự chịu đựng mà thôi) khiến chúng tôi đã sống, đã vượt qua mà chẳng hề phàn nàn trong những điều kiện gian khổ, khó khăn như thế.

Năm tháng qua đi, không biết bao nhiêu niềm vui, bao nhiêu nỗi buồn đã đến với tôi trong mấy năm trời tôi sống ở Bâm. Có lẽ hồi ấy tôi còn trẻ tuổi, tôi rất hay quên, tôi còn vô tư nhẹ dạ, niềm vui đến với tôi không lớn, nỗi buồn chạm đến tôi không đau, tôi không có những kỷ niệm gì thật sâu sắc nên những trang đời ấy đã bị xếp xó vào một góc sâu ở trong ký ức từ lâu, tưởng như không bao giờ sẽ còn nhớ lại.

Sau này, tôi đã đi nhiều nơi, làm nhiều nghề, nghề dạy học tôi cũng chỉ theo đuổi được một thời gian rồi thôi. Tôi luôn luôn cảm thấy bất an trong lòng, cũng có thể bởi những khát vọng trong tôi thúc giục hoặc bởi số phận đã bắt buộc tôi làm thế. Tôi chỉ ở Bâm hơn hai năm trời rồi lặng lẽ bỏ đi. Tôi không biết những gì sẽ chờ đợi tôi phía trước nhưng tôi không thể chôn vùi cuộc đời của tôi ở nơi ấy được... Hôm tôi rời Bâm, mọi người mọi việc cũng giống như mọi ngày thường. Không ai biết (cả tôi cũng không biết được) rằng tôi sẽ đi một mạch đến hơn 30 năm sau mới quay trở lại.

Hôm ấy tôi đi bộ vào rừng giống như mọi bận vẫn đi lấy củi hoặc đi dạo chơi một mình. Qua khỏi thung lũng, tôi trèo lên đỉnh núi Đười Ươi trông ra đằng xa. Núi tiếp núi như những vỏ mít ken dày, vỏ mít xếp lại. Cuối chân trời có một ngôi sao lấp lánh đang dần bị ánh sáng ngày lấn lướt muốn xóa chìm đi. Thế là tôi đi về phía ấy... Tôi không muốn để ngôi sao kia lụi tàn...

° ° °

Tháng Chín năm ngoái tôi có dịp quay trở lại Bâm. Khi đến ngã ba rẽ vào trường học, nhác trông thấy ngọn núi Đười Ươi, lòng tôi run lên vì cảm động. Bây giờ là đầu mùa Thu, mùa hoa cúc dại nở vàng. Bướm trắng bay phấp phới từng đàn dọc hai bên đường. Mùi hoa cúc dại ngai ngái vương vấn tưởng như vừa quen vừa lạ. Ngày xưa tôi đã ở đây, đi trên đường này và từng mơ ước, tôi đã định ra bao nhiêu kế hoạch cho cuộc đời tôi.

Ngôi trường cũ không còn nữa. Cảnh vật giờ đã khác xưa. Một dãy phố mới mọc lên với chừng gần chục ngôi nhà bê-tông. Tôi hỏi thăm mãi mới tìm thấy được một người quen. Cậu bé May ngày nào nay đã trở thành một chủ tiệm cơm bình dân.

"Gần như không còn ai ở trường cũ nữa. Bố cháu mất năm ngoái," May nói với tôi, "Ông An với bà Hinh thì mất lâu rồi, mộ ở trên núi Đười Ươi. Nếu chú muốn viếng mộ họ thì chú cho thằng bé chột mắt kia hai nghìn, bảo nó dẫn đường cho chú lên núi."

May bảo:

- Cháu có đọc báo, nghe nói chú đã trở thành nhà văn, đi Mỹ đi Pháp, lại giàu có nữa. Ngày xưa ở đây, nghe nói chú chẳng hề nói một câu nào!

May lại bảo:

- Thế nghề nhà văn là nghề gì mà giàu nhanh thế? Ông Doanh (à, chú còn nhớ ông Doanh không?), ông Doanh vẫn còn sống đấy! Ông ta bỏ vợ dưới xuôi, lấy một bà góa người Thái, bây giờ sống ở trong núi nhưng nghiện thuốc phiện. Nếu chú muốn thăm thì chú cũng cho thằng bé chột mắt kia hai nghìn bảo nó dẫn đường cho chú vào thăm.

Tôi cám ơn May, tặng anh một món quà nhỏ rồi theo thằng bé chột mắt nhờ nó dẫn đường vào thăm nhà Doanh và đi lên núi viếng mộ những người quen cũ.

Doanh ở trong một ngôi nhà lụp xụp tận cuối bản Hẻo. Tôi đến gần, không thể nhận ra ông già gầy gò, râu bạc, tóc bạc, da dẻ trắng bạch như suốt đời chỉ sống trong một xó tối là Doanh hồi nào.

- Không nhớ, tôi không nhớ..." Doanh nói thều thào, "Nếu có tiền thì cho... Để mua thuốc phiện chứ để làm gì... Tôi không biết Thiềm... không biết ai cả... Buồn lắm... Dạy học cho ai... có hiểu gì mà học...

Ông già tội nghiệp quay mặt vào tường, rấm rứt khóc. Tôi để lại cho vợ Doanh một món tiền rồi đi. Thằng bé chột mắt dẫn tôi lên núi Đười Ươi.

- Khoảng vài năm trước cũng có một bà sang trọng đến thăm những ngôi mộ này" Thằng bé chột mắt bảo tôi, "Bà ấy khóc một lúc lâu rồi cho cháu năm nghìn.

Tôi đứng tần ngần nhìn hai ngôi mộ xếp đá, xung quanh cỏ mọc um tùm. Ngày xưa ông An thích nhất nơi này.

Tôi thắp hương cho ông An, bà Hinh, cầu mong cho linh hồn những người giản dị trung hậu ấy an nghỉ thanh thản.

Tôi xuống núi trả tiền thuê thằng bé chột mắt. Giống như cái bà sang trọng mà tôi thầm đoán là Xuân, tôi cũng cho thằng bé năm nghìn.

Hết truyện

Lechona - món ăn ngon nhất thế giới 2025

(Lechona Tolimense)

Lechona là một món ăn truyền thống bao gồm một con lợn nướng nhồi hành tây, đậu Hà Lan, rau thơm tươi và các loại gia vị khác nhau. Lợn nướng lâu cho đến khi thịt mềm và mọng nước. Món ăn thường được chuẩn bị cho các lễ kỷ niệm và lễ hội vì một lechona có thể sản xuất tới 100 phần ăn.

Món ngon độc đáo của Colombia này có thể được tìm thấy trong nhiều nhà hàng trên khắp các thành phố lớn nhất của đất nước.

Lechona là gì?

Lechona là một món heo quay nhồi (thường là heo nguyên con hoặc nửa con) với nhân gồm:

•         Cơm hoặc đậu xanh nấu chín (tuỳ vùng),
•         Thịt heo băm nhỏ (được lấy từ chính con heo),
•         Hành, tỏi, thì là, nghệ tây (azafrán), muối và các loại gia vị địa phương.

Con heo được làm sạch kỹ, nhồi đầy nhân rồi đem nướng chậm trong lò gạch trong khoảng 10–12 tiếng, cho đến khi da vàng giòn, thịt mềm và thấm vị.

Món Lechona thường được ăn kèm với arepa (bánh ngô) hoặc một lát chanh.

Người dân thường dùng trong các dịp lễ hội, đám cưới, sinh nhật hoặc ngày quốc khánh Colombia (20 tháng 7).

Mỗi vùng sẽ có biến thể riêng. Ở Tolima, người ta thường không dùng gạo mà dùng đậu xanh, còn các vùng khác lại thích trộn cả gạo và đậu.

Lechona không chỉ là món ăn mà còn là biểu tượng văn hoá ẩm thực Colombia.

Trong danh sách 100 món ăn ngon nhất thế giới 2025 do Taste Atlas bình chọn, Lechona, đại diện đến từ Colombia, đứng thứ nhất với 4,78 sao trên 5. Bảng xếp hạng dựa trên gần 400.000 đánh giá hợp lệ cho hơn 11.000 món ăn nổi tiếng thế giới của các chuyên gia ẩm thực, thực khách, đầu bếp.

Món ăn có nguồn gốc từ vùng Tolima của Colombia, với đặc điểm là vị cay nồng. Các thành phần nhồi bên trong con lợn và hương vị được gia giảm, phát triển để phù hợp với thị hiếu người dân qua năm tháng. Ngày nay, món ăn là sự pha trộn hương vị ẩm thực châu Phi, bản địa và Tây Ban Nha. Tùy theo từng vùng hoặc từng gia đình, công thức nấu lechona sẽ khác nhau đôi chút, chủ yếu là thành phần gia vị tẩm ướp và nguyên liệu dùng để nhồi bên trong.

Đến Colombia, du khách có thể thưởng thức món ăn này tại các nhà hàng trên phố. Giới sành ăn tại Colombia đã "chỉ điểm" cho du khách ba nhà hàng bán lợn nướng ngon nhất nước, trong đó có Restaurante Boquerón nằm ở thành phố Ibagué, tỉnh Tolima. Nhà hàng có lịch sử hơn 60 năm, "là đại diện cho nền tự hào của nền văn hóa Tolima". Nhà hàng thứ hai được nhắc đến là Lechonería Donde Jimmy, tại thành phố Bogotá và được kênh truyền hình RPTV của Colombia đặt cho biệt danh "trụ sở lechona". Nhà hàng tiếp theo là Lechonería Donde Pacheco, cũng nằm tại Bogota.

Được thành lập năm 2015, Taste Atlas kết nối 9.000 nhà hàng địa phương, giới thiệu hàng chục nghìn món ăn đến độc giả, hàng nghìn đánh giá, nghiên cứu của các chuyên gia ẩm thực, đầu bếp. Trang web được coi là bản đồ thế giới về các món ăn truyền thống được chế biến từ nguyên liệu địa phương.

Chả giò Việt Nam

(Vietnamese Fried Spring Rolls, Nem rán, Vietnamese Fried Egg Rolls, Crispy Spring Rolls, Summer Rolls, Egg Rolls, Imperial Rolls)

Được gọi là chả giò ở miền nam, và nem rán ở miền bắc Việt Nam, cả hai tên đều được sử dụng để chỉ cùng một món ăn - chả giò chiên. Đặc điểm chính của những chiếc bánh cuộn ngon này là nhân thịt lợn và tôm, được bọc trong bánh tráng tinh tế.

Các nguyên liệu bổ sung thường xuyên vào nhân bao gồm các loại rau như cà rốt, bắp cải hoặc nấm, miến và giá đỗ. Các cuộn được chiên ngắn và tạo ra một món ăn với màu vàng ngon miệng, lớp ngoài mỏng, giòn và nhẹ, và nhân thơm ngon.

Chúng được cho là đã phát triển dưới ảnh hưởng của Trung Quốc ở Việt Nam, nhưng chả giò vẫn giữ được đặc điểm riêng biệt và trở thành một trong những món ăn phổ biến nhất trong nước. Chúng thường được phục vụ như một món khai vị, nhưng cũng có thể tạo thành một bữa ăn chính thỏa mãn.

Sự kết hợp giữa thịt lợn xay và tôm băm là phổ biến nhất, nhưng các loại khác cũng có thể và thậm chí có thể bao gồm thịt cua hoặc đậu phụ. Cho dù chúng được phục vụ như một món khai vị hay bữa ăn chính, chả giò thường đi kèm với rau diếp, dưa chuột tươi và một khẩu phần nước mắm hoặc nước sốt chua ngọt.

Ngoài Việt Nam, những món bánh cuộn ngon này thường được phục vụ tại nhiều nhà hàng Việt Nam trên thế giới.

Nước chấm chả giò

Ở dạng cơ bản, nước sốt Việt Nam phổ biến này được chế biến với nước cốt chanh, hoặc tùy chọn giấm, đường, nước và nước mắm. Các loại bổ sung phổ biến bao gồm ớt thái nhỏ, tỏi, hẹ tây, hành lá, gừng hoặc rau thơm tươi. Nước sốt có nhiều loại trong vùng, và thành phần cuối cùng cũng có thể phụ thuộc vào loại bữa ăn đi kèm. Nước chấm thường được phục vụ như một loại nước chấm cùng với chả giò (chả giò), bánh xèo (bánh kếp giòn) và các món thịt hoặc hải sản khác nhau, cũng như mì và súp.

Cắn vào một chiếc chả giò Việt Nam giòn rụm, du khách gần như phải nhắm mắt lại để cảm nhận trọn vẹn hương vị. Lớp vỏ mỏng vàng ruộm vỡ tan trong miệng, để lộ phần nhân nóng hổi bên trong – hòa quyện giữa thịt, nấm, miến và rau củ, tất cả như được ôm trọn bởi bàn tay khéo léo của người Việt. Khi chấm vào nước mắm chua ngọt, hương vị lại bùng nổ, vừa đậm đà, vừa tinh tế đến lạ. Đó không chỉ là một món ăn, mà là một trải nghiệm văn hóa – nơi cảm nhận được sự ấm áp, tỉ mỉ và truyền thống trong từng cuốn chả giò nhỏ bé.

Giữa một ngày đông lạnh ở xứ người, khi mùi thức ăn lạ lẫm nơi đây không thể làm dịu đi nỗi nhớ quê, bỗng thèm đến nao lòng một chiếc chả giò vàng ruộm của Việt Nam. Nhớ tiếng "xèo xèo" khi dầu sôi ngập chảo, nhớ mùi thơm quyến rũ lan tỏa khắp gian bếp nhỏ, nhớ cảm giác cắn một miếng chả giò nóng hổi, lớp vỏ giòn rụm ôm lấy phần nhân mềm mại, đậm đà, chấm nhẹ vào bát nước mắm pha tỏi ớt. Trong khoảnh khắc đó, như được trở  về với những bữa cơm sum vầy, tiếng cười của mẹ, cái ấm áp của Tết quê nhà. Chả giò không chỉ là món ăn, mà là sợi dây gắn kết với ký ức, với hồn Việt – thứ mà người Việt luôn mang theo, dù ở bất cứ nơi đâu.

Cà ri Phanaeng

(Panang Curry, Penang Curry, พะแนง)

Cà ri Phanaeng là một loại cà ri Thái Lan có đặc điểm là kết cấu dày và vị đậu phộng mặn ngọt. Nó bao gồm thịt hầm với nước cốt dừa, tương cà ri panang, lá chanh makrut, nước mắm và đường thốt nốt. Thịt được sử dụng trong cà ri phanaeng thường là thịt bò, thịt gà, vịt hoặc thịt lợn, và món ăn theo truyền thống không bao gồm bất kỳ loại rau nào.

Tên của món ăn có nguồn gốc từ từ panang, có nghĩa là thánh giá, dùng để chỉ cách chế biến gà cổ xưa bắt chéo chân và đặt ở tư thế thẳng đứng. Mặc dù nguồn gốc của cà ri phanaeng có phần mờ nhạt, nhưng nó thường được liên kết với bang Penang của Malaysia, nhưng có rất ít bằng chứng ủng hộ tuyên bố này.

Tuy nhiên, công thức sớm nhất được biết đến được tìm thấy trong cuốn sách Tam Raa Gap Khao của Maawm Sohm Jeen, có từ năm 1890. Sau khi hoàn thành, cà ri được trang trí với lá chanh makrut cắt lát mỏng và lát ớt gai Thái, và có thể đổ một chút nước cốt dừa lên cà ri.

Công thức:

CHUẨN BỊ 1giờ 15 phút; NẤU 40 phút; ngâm 1h; SẴN SÀNG TRONG 2 giờ 55 phút

Sau đây là công thức cà ri thịt lợn Phanaeng chính thống. Hành trình bắt đầu bằng việc chuẩn bị bột cà ri phanaeng tự làm, sự pha trộn của nhiều nguyên liệu khác nhau như ớt khô, sả và vỏ chanh makrut, mỗi nguyên liệu thêm hương vị độc đáo để tạo ra một sự pha trộn hài hòa. Phần còn lại của công thức cũng rất đơn giản. Nó liên quan đến việc đun sôi hỗn hợp với nước cốt dừa, thịt lợn và lá chanh makrut và nêm món hầm với đường thốt nốt và nước mắm. Phục vụ món cà ri này rất đơn giản nhưng thanh lịch. Trang trí nó với lá chanh makrut cắt lát mỏng và lát ớt thúc đẩy, và phục vụ nó với cơm nhài ấm áp cho một bữa ăn thoải mái. Công thức này được cung cấp bởi Pailin "Pai" Chongchitnant, một đầu bếp được đào tạo, người tạo ra kênh YouTube Pailin's Kitchen với hơn 1.8 triệu người đăng ký, tác giả của Hot Thai Kitchen và là người dẫn chương trình truyền hình trên Gusto. Cô là một người có thẩm quyền về ẩm thực Thái Lan và đã được giới thiệu trên nhiều ấn phẩm lớn như The New York Times, Serious Eats và Bon Appetit.

Nguyên liệu

4 Khẩu phần

ĐỐI VỚI BỘT CÀ RI PHANAENG

7-15 quả ớt khô, bạn sử dụng bao nhiêu tùy thuộc vào kích thước và độ cay

1 muỗng cà phê muối biển thô

3/4 muỗng cà phê hạt thì là, nướng

1,5 muỗng cà phê hạt rau mùi, nướng

1/4 muỗng cà phê hạt tiêu trắng

3 muỗng canh sả băm nhỏ

1 muỗng canh riềng băm nhỏ

1,5 muỗng cà phê vỏ chanh makrut

1 muỗng cà phê củ ngò

3 muỗng canh tỏi băm nhỏ

1/4 chén hẹ tây băm nhỏ

1 muỗng cà phê mắm tôm

2 muỗng canh đậu phộng rang, xay

 ĐỐI VỚI CÀ RI PHANAENG

Tương cà ri Phanaeng (công thức ở trên)

3 muỗng cà phê đường thốt nốt

2-4 muỗng cà phê nước mắm

1 1/2 chén nước cốt dừa

16 oz (460g) thăn lợn thái lát mỏng hoặc một loại protein khác mà bạn chọn

6 lá chanh makrut, xé thành từng miếng

4 lá chanh makrut, cắt lát thật mỏng để trang trí

4 muỗng canh nước cốt dừa để trang trí (tùy chọn, xem ghi chú)

Ớt cựa hoặc các loại ớt đỏ nhẹ khác, cắt thành từng khoanh để trang trí

Chuẩn bị

Bước 1/15

Để làm bột cà ri phanaeng, trước tiên, hãy cho ớt vào nước và để ngâm ít nhất một giờ để đảm bảo chúng trở nên mềm.

Bước 2/15

Sử dụng cối và chày chắc chắn hoặc máy xay gia vị / cà phê để nghiền nhuyễn hạt rau mùi nướng, hạt thìa là nướng và hạt tiêu trắng. Sau khi xay đến độ sệt mịn, hãy chuyển chúng vào một thùng chứa riêng.

Bước 3/15

Tiếp theo, nghiền nát đậu phộng rang bằng cối và chày, sau đó để sang một bên.

Bước 4/15

Sau khi ớt đã ngâm, lấy ớt ra khỏi nước và dùng khăn giấy lau khô. Cắt chúng thành từng miếng nhỏ. Cho ớt và một chút muối vào cối và chày rồi nghiền nát thành hỗn hợp thô.

Bước 5/15

Cho các loại gia vị khô đã xay trước đó vào hỗn hợp, điều này sẽ giúp hấp thụ độ ẩm từ ớt và tiếp tục nghiền để có được hỗn hợp mịn hơn.

Bước 6/15

Cho sả, riềng, vỏ chanh makrut và rễ ngò vào hỗn hợp sền sệt, giã chúng cho đến khi chúng hòa quyện kỹ và mịn.

Bước 7/15

Thực hiện theo cách này bằng cách thêm cả hẹ tây và tỏi và giã hỗn hợp cho đến khi đạt được độ sệt mịn.

Bước 8/15

Cuối cùng, thêm đậu phộng xay và mắm tôm vào hỗn hợp, giã chúng với nhau để đảm bảo chúng được hòa quyện hoàn toàn và bột nhão đồng đều.

Bước 9/15

Đun nhỏ lửa 1/2 cốc nước cốt dừa trong chảo cho đến khi nó đặc và dầu dừa bắt đầu tách ra khỏi sữa. Nếu dầu không tách ra ngay cả sau khi sữa đã giảm đáng kể, thì không sao — chỉ cần tiếp tục với các bước tiếp theo của công thức.

Bước 10/15

Tiếp theo, cho bột cà ri vào chảo. Xào trên lửa vừa, khuấy liên tục trong khoảng 2 phút cho đến khi tỏa ra mùi thơm. Nếu hỗn hợp bắt đầu dính vào đáy chảo, hãy khử men nhẹ với một lượng nhỏ nước cốt dừa còn lại.

Bước 11/15

Ngoài ra, bạn có thể xào tương cà ri với một chút dầu cho đến khi có mùi thơm, khoảng 2-3 phút. Sau đó, đổ 1/2 cốc nước cốt dừa vào để khử men chảo.

Bước 12/15

Tiếp theo, thêm 3 lá chanh makrut đã xé (bỏ thân và xé thành từng khối) vào chảo. Khuấy hỗn hợp liên tục và nấu cho đến khi nước cốt dừa bay hơi và hỗn hợp khô trở lại.

Bước 13/15

Khi nước cốt dừa đã bay hơi, cho thịt lợn vào chảo. Khuấy đều để đảm bảo thịt lợn được phủ đều với bột cà ri.

Bước 14/15

Tiếp theo bằng cách thêm 1 cốc nước cốt dừa còn lại, cùng với nước mắm và đường thốt nốt. Tiếp tục nấu cho đến khi thịt lợn chín hoàn toàn. Ngay sau khi thịt lợn chín, hãy lấy chảo ra khỏi bếp ngay lập tức.

Bước 15/15

Chuyển cà ri vào đĩa sâu hoặc bát nông. Tùy chọn, bạn có thể trang trí nó với 2 thìa nước cốt dừa rưới lên trên. Kết thúc nó với một chút lá chanh makrut cắt lát mỏng và các lát ớt. Ăn kèm với cơm nhài nóng.

Mèo lại hoàn mèo

(Truyện ngụ ngôn Việt nam)

Xưa có một ông nuôi một con mèo, nghĩ rằng con mèo của mình khôn ngoan, tài giỏi không có ai hơn nữa, mới đặt tên là “Trời”.

Một hôm có người bạn đến chơi. Thấy chủ nhà gọi mèo là “Trời”, người bạn ngạc nhiên hỏi:

- Sao ông lại dám gọi nó là con “Trời”.?

Chủ nhà đáp:

- Con mèo của tôi quý hóa có một, gọi nó là mèo nói không được. Phải gọi nó là “Con Trời” mới xứng đáng, vì không ai hơn được trời.

Người bạn nói:

- Thế mây chẳng che được mặt trời còn gì? 

Chủ nhà bảo:

- Thế thì tôi gọi nó là...con “Mây”!.

Người bạn lại nói:

- Thế nhưng gió lại đuổi được mây?

Chủ nhà lại bảo:

- Thế thì tôi gọi nó là con “Gió”!.

- Thế nhưng bức tường lại cản được gió?

- Thế thì tôi gọi nó là con “Tường”!.

- Thế nhưng chuột lại khoét được tường?

- Thế thì tôi gọi nó là con “Chuột”.

- Thế nhưng mèo lại bắt được chuột?

Chủ nhà nghĩ một lát rồi bảo:

- Thế thì tôi gọi nó là con “mèo” vậy.

Người bạn vỗ tay cười và nói:

Ôi thế thì “mèo lại hoàn mèo” rồi!

Phương pháp Pomodoro (25 phút làm việc - 5 phút nghỉ ngơi).

 Giới thiệu về Phương pháp Pomodoro

Phương pháp Pomodoro là một kỹ thuật quản lý thời gian giúp tăng cường sự tập trung và hiệu suất làm việc bằng cách chia công việc thành các khoảng thời gian ngắn, gọi là “Pomodoro” (có nghĩa là “quả cà chua” trong tiếng Ý, lấy cảm hứng từ đồng hồ bấm giờ hình quả cà chua).

Chu kỳ của phương pháp này gồm:

🔸 25 phút làm việc tập trung

🔸 5 phút nghỉ ngắn

🔸 Sau 4 chu kỳ Pomodoro, nghỉ dài hơn (15 - 30 phút)

Phương pháp này giúp người làm việc duy trì sự tập trung cao độ mà không bị quá tải, đồng thời tạo động lực hoàn thành công việc hiệu quả hơn.

---

Lợi ích của phương pháp Pomodoro

✅ Tăng sự tập trung: Giảm xao nhãng, giúp làm việc hiệu quả hơn.

✅ Hạn chế mệt mỏi: Nghỉ ngắn giúp não bộ phục hồi, tránh kiệt sức.

✅ Quản lý thời gian tốt hơn: Giúp đo lường năng suất, tránh trì hoãn.

✅ Cải thiện động lực làm việc: Chia nhỏ công việc giúp dễ dàng hoàn thành hơn.

---

Cách thực hiện phương pháp Pomodoro

🔹 Bước 1: Lập danh sách công việc cần làm

• Xác định các nhiệm vụ quan trọng.

• Chia nhỏ công việc lớn thành các phần có thể hoàn thành trong 25 phút.

🔹 Bước 2: Bắt đầu chu kỳ Pomodoro

1️⃣ Hẹn giờ 25 phút → Làm việc tập trung, không bị xao nhãng.

2️⃣ Khi hết 25 phút, nghỉ 5 phút → Đứng dậy, thư giãn, uống nước.

3️⃣ Lặp lại 4 lần Pomodoro → Sau đó, nghỉ dài hơn từ 15-30 phút.

🔹 Bước 3: Theo dõi và điều chỉnh

• Đánh dấu số Pomodoro hoàn thành.
• Đánh giá xem công việc có tiến triển tốt không.
• Điều chỉnh nếu cần thiết.

📌 Mẹo nhỏ: Sử dụng đồng hồ bấm giờ để nhắc nhở đúng thời gian.

---

Lưu ý khi áp dụng Pomodoro

✔️ Loại bỏ phiền nhiễu: Tắt thông báo điện thoại khi làm việc.

✔️ Tập trung tuyệt đối trong 25 phút: Không kiểm tra mạng xã hội hoặc làm việc khác.

✔️ Tuân thủ thời gian nghỉ: Đừng bỏ qua thời gian nghỉ ngơi, vì đó là yếu tố giúp phục hồi năng lượng.

✔️ Điều chỉnh linh hoạt: Nếu 25 phút không phù hợp, có thể thử 50 phút làm việc - 10 phút nghỉ.

---

Phương pháp Pomodoro giúp tối ưu hóa hiệu suất làm việc mà không gây căng thẳng. Khi áp dụng đúng cách, bạn sẽ cảm thấy công việc nhẹ nhàng hơn, bớt trì hoãn và hoàn thành mục tiêu nhanh chóng hơn.

Bạn có thể xem thêm video dưới đây để hiểu sâu hơn về phương pháp Pomodoro nhé.

https://youtu.be/vm_-taF_CRw?si=rODCc-Q06xwXfkKm 

Cảm nhận món bánh sắn Thanh Sơn, Phú Thọ

Thanh Sơn, Phú Thọ là một vùng đất rất thích hợp cho cây sắn phát triển. Với địa hình đồi núi thấp, đất đai tơi xốp, khí hậu thuận lợi, trước đây là một trong những vùng trồng sắn lớn của tỉnh. Sắn được trồng chủ yếu vào đầu mùa mưa, khoảng tháng 3 - 4, và thu hoạch vào cuối năm, từ tháng 11 - 12.

Thời bao cấp, bánh sắn là món ăn dân dã, quen thuộc trong mỗi gia đình, là bữa sáng giản dị hay quà vặt của những đứa trẻ vùng quê. Khi cuộc sống còn nhiều thiếu thốn, sắn là nguồn lương thực quan trọng, giúp con người vượt qua những ngày đói. Nhưng chính trong sự đơn sơ ấy, bánh sắn đã in sâu vào tâm trí bao người, trở thành một phần ký ức không thể phai mờ.

Ngày nay, khi kinh tế phát triển, những món ăn hiện đại ngày càng đa dạng, nhưng bánh sắn vẫn giữ được sức hút riêng nhờ giá trị hoài niệm. Người ta tìm đến bánh sắn không chỉ để thưởng thức hương vị bùi dẻo của sắn, béo thơm của nhân mà còn để nhớ về một thời đã qua – một thời gian khó nhưng đong đầy tình cảm gia đình và những kỷ niệm tuổi thơ.

Có thể nói, bánh sắn không chỉ là một món ăn, mà còn là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa những người đã lớn lên cùng nó và thế hệ sau muốn khám phá hương vị của một thời xưa cũ. Đây chính là sức mạnh của ẩm thực truyền thống – luôn mang trong mình những câu chuyện và cảm xúc khó quên.

Bánh sắn Thanh sơn, Phú Thọ tuy dân dã nhưng đầy hấp dẫn, mang đậm hương vị truyền thống của vùng đất Tổ. Bánh có kích thước nhỏ, được bọc trong lớp lá chuối mỏng, khi chín có màu đục hơi trong. Hình thức giản dị, nhưng khi thưởng thức, thực khách sẽ cảm nhận được độ dẻo dai của vỏ bánh kết hợp với vị bùi béo ngậy từ nhân đỗ xanh, thịt băm và hành phi thơm lừng.

Phần vỏ bánh được làm từ bột sắn nhào với nước sôi cho đến khi đạt độ dẻo mịn. Nhân bánh gồm thịt lợn băm nhỏ, mộc nhĩ và hành khô, tất cả được xào chín và nêm nếm gia vị vừa ăn. Bánh sau khi gói trong lá chuối sẽ được hấp cách thủy khoảng 35-40 phút cho đến khi chín. 

Khi nhìn thấy chiếc bánh sắn Thanh Sơn, tôi cảm nhận được sự mộc mạc và chân chất của một món ăn quê hương. Chiếc bánh nhỏ nhắn, được bao bọc trong lớp lá chuối xanh mướt, gợi lên vẻ gần gũi, tự nhiên. Những đường gân lá in nhẹ lên mặt bánh tạo nên nét giản dị mà tinh tế, như thể hiện sự chăm chút của người làm. Bên trong, màu trắng đục của bột sắn kết hợp với sắc vàng nhạt của nhân đỗ xanh ẩn hiện qua lớp vỏ mỏng làm tôi liên tưởng đến những ngày làng quê yên bình, nơi mọi thứ đều chân thành và đậm đà tình người. Vẻ ngoài ấy không chỉ đẹp mắt mà còn chứa đựng cả tâm hồn và ký ức của vùng đất Thanh Sơn

Ăn miếng bánh sắn, lập tức cảm nhận được hương vị quê nhà tràn ngập trong từng thớ bột dẻo mịn. Lớp vỏ bánh mềm, thoảng mùi thơm của lá chuối, quyện cùng phần nhân đỗ xanh, thịt băm và hành phi béo ngậy, tạo nên một sự kết hợp hài hòa, dung dị nhưng đầy lôi cuốn. Hơi ấm của bánh mới hấp còn lan tỏa trong lòng bàn tay, mang lại cảm giác thân thuộc như một món quà của ký ức tuổi thơ. Vị ngọt bùi của sắn, độ đậm đà của nhân, thêm chút vừng lạc rang thơm nức, tất cả như hòa quyện, khiến tôi không thể ngừng thưởng thức. Một món ăn giản dị nhưng đọng lại thật sâu trong lòng – hương vị của quê hương, của những ngày xưa cũ đầy yêu thương.

Nguyên liệu làm bánh sắn

Thưởng thức bánh sắn mang lại cảm giác vừa thanh vừa ngon, đặc biệt khi ăn kèm với vừng lạc sẽ tăng thêm độ bùi và hấp dẫn. Đây thực sự là một món đặc sản quê mà bất cứ ai cũng nên thử khi đến Phú Thọ. 

***

Sự chuyển mình của bánh sắn từ một món ăn thời nghèo khó trở thành đặc sản ngày nay là một hiện tượng thú vị, phản ánh sự thay đổi trong nhận thức ẩm thực và giá trị văn hóa.

1. Từ món ăn của quá khứ khó khăn

Vào những năm 80, 90, khi kinh tế còn nhiều khó khăn, ở Phú Thọ sắn là nguồn lương thực chính thay thế khi thiếu gạo. Người dân tận dụng sắn để làm nhiều món ăn khác nhau, trong đó có bánh sắn. Khi ấy, đây không phải là món ăn đặc biệt mà chỉ đơn giản là cách chế biến sắn để tạo ra bữa ăn no bụng.

2. Biến đổi trong nhận thức và giá trị ẩm thực

Ngày nay, khi đời sống được cải thiện, những món ăn mang dấu ấn hoài niệm lại trở thành “đặc sản”. Con người không chỉ ăn để no mà còn để thưởng thức và tìm về ký ức xưa. Bánh sắn từ một món ăn của sự thiếu thốn giờ đây được nâng tầm nhờ cách chế biến tỉ mỉ hơn, nhân bánh được cải thiện với nguyên liệu chất lượng hơn, mang lại hương vị phong phú và hấp dẫn hơn.

3. Xu hướng hoài cổ và tìm về thiên nhiên

Hiện nay, nhiều người có xu hướng tìm lại những món ăn truyền thống, đặc biệt là các món dân dã gắn liền với tuổi thơ. Hơn nữa, bánh sắn được làm từ nguyên liệu tự nhiên, không chứa chất bảo quản, phù hợp với xu hướng ẩm thực sạch, lành mạnh. Điều này khiến nó được ưa chuộng hơn trong thời đại hiện nay.

4. Định vị lại giá trị của đặc sản địa phương

Các vùng quê cũng chú trọng hơn vào việc phát triển đặc sản để thu hút du lịch và quảng bá văn hóa. Bánh sắn Thanh Sơn không chỉ là một món ăn mà còn là đại diện cho bản sắc ẩm thực địa phương. Nhờ đó, từ một món ăn “nhà nghèo”, bánh sắn đã bước vào danh sách những đặc sản thú vị của Phú Thọ, được nhiều người tìm mua và yêu thích.

Tóm lại, bánh sắn là một ví dụ điển hình cho sự thay đổi trong cách nhìn nhận về ẩm thực: từ một món ăn gắn với ký ức khó khăn, nay trở thành một biểu tượng văn hóa và đặc sản đáng tự hào.

Mùa Xuân Văn Giang

Mùa xuân về, đất trời Văn Giang, Hưng Yên như bừng tỉnh sau giấc ngủ đông dài. Những cơn gió se lạnh dường như đã dịu đi, nhường chỗ cho cái ấm áp nhẹ nhàng len lỏi qua từng tán lá, thấm vào lòng người. Trên những cánh đồng trải dài, những chồi non xanh biếc vươn mình đón nắng, hòa quyện cùng hương thơm dịu ngọt của đất trời, tạo nên bức tranh xuân tràn đầy sức sống.

Nhắc đến Văn Giang, không thể không nhắc đến những vườn hoa cảnh rực rỡ - niềm tự hào của vùng đất này. Những khu vườn trải dài với muôn vàn loài hoa đua nhau khoe sắc: từ sắc đỏ rực rỡ của hoa hồng, sắc vàng tươi tắn của hoa cúc cho đến sắc tím mộng mơ của những cánh hoa lan. Dưới bàn tay khéo léo và tâm huyết của người trồng, mỗi gốc hoa, chậu cây ở đây không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mà còn là kết tinh của tình yêu thiên nhiên và sự lao động chăm chỉ.

Đi dọc những con đường làng, từng chậu quất, cây đào được uốn nắn cẩn thận, mang theo vẻ đẹp tròn trịa và viên mãn, như gửi gắm niềm hy vọng vào một năm mới sung túc, bình an. Tiếng cười nói rộn ràng của người dân xen lẫn với tiếng gió xuân khiến không khí nơi đây thêm phần rộn ràng, ấm áp.

Mùa xuân ở Văn Giang không chỉ đẹp bởi hoa, bởi cảnh mà còn bởi cái tình đong đầy của con người. Những câu chuyện thân tình, những nụ cười hiền hòa của người dân nơi đây như làm cho mùa xuân trở nên ý nghĩa hơn. Văn Giang mùa xuân, với sắc hoa và lòng người, chính là một bức tranh hài hòa, một lời mời gọi dịu dàng cho những ai muốn tìm về sự bình yên giữa nhịp sống hối hả.

Nhắc đến mùa xuân ở Văn Giang, không thể bỏ qua những khu vườn bưởi và quất – hai loài cây cảnh mang đậm hương vị ngày Tết. Dưới ánh nắng xuân ấm áp, những vườn bưởi trĩu quả, những chậu quất tươi tắn xếp hàng thẳng tắp như khoác lên mình bộ áo rực rỡ, tô điểm cho khung cảnh làng quê thêm phần sống động.

Bưởi – vẻ đẹp tròn đầy, viên mãn

Những cây bưởi ở Văn Giang thường được trồng trong chậu, được cắt tỉa gọn gàng và chăm chút kỹ lưỡng. Trên cành, những quả bưởi vàng óng ánh, tròn trịa như những chiếc đèn lồng nhỏ, nổi bật trên nền lá xanh đậm. Người trồng khéo léo tạo dáng cây sao cho cân đối, hài hòa, tượng trưng cho sự đầy đủ, sung túc. Mỗi cây bưởi đều mang một vẻ đẹp riêng, nhưng tựu chung, chúng đều toát lên nét dịu dàng, trù phú của mùa xuân.

Không chỉ đẹp về dáng, bưởi còn mang theo hương thơm thanh nhẹ, đặc trưng của loài cây vùng nhiệt đới. Thoảng trong không khí là mùi thơm của lá bưởi hòa quyện với hương hoa nhè nhẹ, tạo nên cảm giác thư thái, dễ chịu.

Quất – sức sống tươi trẻ, rực rỡ

Trong vườn, những chậu quất chín mọng vàng tươi nổi bật giữa màu xanh mơn mởn của lá. Quất không chỉ là loài cây cảnh đẹp mà còn mang ý nghĩa phong thủy, tượng trưng cho tài lộc, thịnh vượng. Cành quất nhỏ nhắn nhưng cứng cáp, từng quả quất căng mọng, tròn trịa như gói ghém bao niềm hy vọng vào một năm mới thuận lợi.

Điểm đặc biệt của quất ở Văn Giang là kỹ thuật chăm sóc và tạo dáng. Người nông dân không chỉ để quất mọc tự nhiên mà còn kỳ công uốn nắn, tỉa tót để cây có dáng đẹp, vừa mắt. Một số cây được tạo hình thành những thế đứng độc đáo, gợi lên sự vững chãi và phát triển.

Dưới ánh nắng, những quả quất ánh lên sắc vàng cam rực rỡ, khiến cả khu vườn như bừng sáng. Chạm tay vào một cành quất, bạn sẽ cảm nhận được sự mát mịn của vỏ quả và chút sần sùi của cuống lá, như một phần của thiên nhiên đang len lỏi vào lòng người.

Sự hòa quyện trong ngày Tết

Bưởi và quất không chỉ là những loại cây cảnh mà còn là biểu tượng của Tết cổ truyền Việt Nam. Những chậu quất vàng cam, những cây bưởi trĩu quả không chỉ tô điểm không gian mà còn là lời cầu chúc cho một năm mới tràn đầy may mắn và thịnh vượng. Văn Giang, nhờ những loài cây ấy, trở thành một miền xuân vừa rực rỡ sắc màu, vừa tràn đầy ý nghĩa.